1873 Hugmyndinni um Þjóðleikhús í fyrsta sinn varpað fram skriflega, svo vitað sé, í sendibréfi sem Indriði Einarsson skrifar Sigurði Guðmundssyni.

1907 Indriði setur formlega fram hugmynd sína um Þjóðleikhús 34 árum síðar, í tímaritinu Skírni, með hugmyndum um stærð hússins og útbúnað, og tilheyrandi útreikningi á kostnaði.

Indriði skrifar í tímaritið Óðin og hvetur enn til þess að ráðist verði í að byggja Þjóðleikhús. Þar segir hann m.a.:Leikhúsið sameinar í sér allar listir í einu, ef það er fullkomnara en við höfum átt að venjast. Það er efsta loft menningarinar í hverju landi.Með þessum skrifum hefst fyrsti kaflinn í sögu Þjóðleikhússins. Eftir þetta leggja margir áhugamenn um leiklist málefninu lið, m.a. með skrifum í blöð. Fremstur í þeirra röð er vinur Indriða, skáldið Einar H. Kvaran, sem skrifar margar skeleggar greinar um ágæti þess að stofna þjóðleikhús.

Leikfélag Reykjavíkur er rekið með miklum blóma á þessum tíma, og setur m.a. upp mörg íslensk verk. Leikfélagið gefur allan ágóða af sýningu Nýársnæturinnar í sjóð til leikhúsbyggingar. En þó áhugann skorti ekki, er enn langt í land með þjóðleikhús. Brautryðjendurnir eru af samtímafólki taldir óraunsæir draumóramenn, og það er almenn skoðun ráðamanna að þjóðleikhús sem myndi kosta ekki minna en 250 þúsund krónur, sé einfaldlega of dýrt fyrirtæki fyrir litla þjóð. Illa gengur að afla fjár, og þykir útséð með að nokkuð verði af framkvæmdum um ófyrirsjáanlega framtíð.

Sú hugmynd kemur upp að fjármagna byggingu þjóðleikhúss með því að láta allan skemmtanaskatt renna til byggingar þess, og standa undir rekstri þess. Hugmyndin var í því fólgin að láta lægri skemmtun styðja hina æðri og þroskavænlegriÞar með verða þáttaskil, því skyndilega er bygging þjóðleikhúss orðin raunhæfur möguleiki. Nokkrir nánustu vandamenn Indriða Einarssonar og Jónas Jónsson alþingismaður gera með sér bandalag um þessa lausn málsins.

Þingmennirnir Jakob Möller og Þorsteinn M. Jónsson bera fram frumvarp um að skemmtanaskattur renni í byggingu þjóðleikhúss og það er samþykkt og lögfest með miklum meirihluta á Alþingi.

Í fyrstu byggingarnefndinni sitja Indriði Einarsson, formaður, Einar H. Kvaran og Jakob Möller. Þeir starfa án launa. Farið er að huga að teikningum hússins, og Guðjón Samúelsson, byggingameistari ríkisins er fenginn til verksins. Frá þessum fyrstu teikningum og til vígsludags eiga eftir að líða 25 ár.

Grunnur hússins er tekinn 1929, en á næstu tveimur árum er húsið steypt upp og gert fokhelt.1932Skemmtanaskattssjóðurinn er tekinn af húsinu til ársins 1941.

Þjóðleikhúsið er hernumið til 1945 og þar geymd ýmis hergögn breska hersins.

Þjóðleikhúsið er opnað formlega.21 ár leið frá fyrstu skóflustungu til vígsludags, en ef frá eru talin þau ár sem allt var í biðstöðu vegna fjárskorts eða hernáms, var byggingatíminn 7 ár.

Stóra salnum er breytt, í stað tveggja áhorfendasvala koma nú einar svalir, sjónlínur áhorfenda og hljómburður er bættur. Leikhúsloftið útbúið.2006-2008Viðamiklar viðgerðir á ytra byrði leikhússins.

Viðbygging við austurhlið leikhússins eykur geymslurými leikmynda og tengir Smíðaverkstæði í kjallara við Stóra sviðið.

Aðgengi fatlaðra að aðalbyggingu bætt með viðbyggingu fyrir lyftu.

Aðstaða gesta, veitingaaðstaða, andyri og Þjóðleikhúskjallari í aðalbyggingu stórbætt. Bætt úr lýsingu, innréttingum og húsgögnum. Byggingin lýst upp að utan. Aðstaðan færð nær upprunalegu höfundaverki Guðjóns Samúelssonar.