1873 Hugmyndinni um Þjóðleikhús í fyrsta sinn varpað fram skriflega, svo vitað sé, í sendibréfi sem Indriði Einarsson skrifar Sigurði Guðmundssyni.

1907 Indriði Einarsson setur formlega fram hugmynd sína um Þjóðleikhús 34 árum síðar, í tímaritinu Skírni, með hugmyndum um stærð hússins og útbúnað, og tilheyrandi útreikningi á kostnaði.

Indriði skrifar í tímaritið Óðin og hvetur enn til þess að ráðist verði í að byggja Þjóðleikhús. Þar segir hann m.a.: “Leikhúsið sameinar í sér allar listir í einu, ef það er fullkomnara en við höfum átt að venjast. Það er efsta loft menningarinnar í hverju landi.” Með þessum skrifum hefst fyrsti kaflinn í sögu Þjóðleikhússins. Eftir þetta leggja margir áhugamenn um leiklist málefninu lið, m.a. með skrifum í blöð. Fremstur í þeirra röð er vinur Indriða, skáldið Einar H. Kvaran, sem skrifar margar skeleggar greinar um ágæti þess að stofna þjóðleikhús.

Leikfélag Reykjavíkur er rekið með miklum blóma á þessum tíma, og setur m.a. upp mörg íslensk verk. Leikfélagið gefur allan ágóða af sýningu Nýársnæturinnar í sjóð til leikhúsbyggingar. En þótt áhugann skorti ekki, er enn langt í land með þjóðleikhús. Brautryðjendurnir eru af samtímafólki taldir óraunsæir draumóramenn, og það er almenn skoðun ráðamanna að þjóðleikhús sem myndi kosta ekki minna en 250 þúsund krónur sé einfaldlega of dýrt fyrirtæki fyrir litla þjóð. Illa gengur að afla fjár, og þykir útséð með að nokkuð verði af framkvæmdum um ófyrirsjáanlega framtíð.

Sú hugmynd kemur upp að fjármagna byggingu þjóðleikhúss með því að láta allan skemmtanaskatt renna til byggingar þess, og standa undir rekstri þess. “Hugmyndin var að láta lægri skemmtun styðja hina æðri og þroskavænlegri”, eins og Jónas frá Hriflu orðaði það. Með þessu verða þáttaskil, því skyndilega er bygging þjóðleikhúss orðin raunhæfur möguleiki. Nokkrir nánustu vinir Indriða Einarssonar og alþingismaðurinn Jónas Jónsson frá Hriflu gera með sér bandalag um þessa lausn málsins.

1923 Þingmennirnir Jakob Möller og Þorsteinn M. Jónsson bera fram frumvarp um að skemmtanaskattur renni í byggingu þjóðleikhúss og það er samþykkt og lögfest með miklum meirihluta á Alþingi.

Í fyrstu byggingarnefndinni sitja Indriði Einarsson, formaður, Einar H. Kvaran og Jakob Möller. Þeir starfa án launa. Farið er að huga að teikningum hússins og Guðjón Samúelsson, byggingameistari ríkisins, er fenginn til verksins. Frá þessum fyrstu teikningum og til vígsludags eiga eftir að líða 25 ár.

Grunnur hússins er tekinn árið 1929, en á næstu tveimur árum er húsið steypt upp og gert fokhelt.

Skemmtanaskattssjóðurinn er tekinn af húsinu árið 1932 til ársins 1941.

Þjóðleikhúsið er hernumið til 1945 og þar geymd ýmis hergögn breska hersins.

Þjóðleikhúsið er opnað formlega á sumardaginn fyrsta, þann 20. apríl 1950.

21 ár leið frá fyrstu skóflustungu til vígsludags, en ef frá eru talin þau ár sem allt var í biðstöðu vegna fjárskorts eða hernáms var byggingatíminn sjö ár.

1951 Þjóðleikhúskjallarinn, einnig nefndur Leikhúskjallarinn eða Kjallarinn, var fyrst opnaður fyrir kaffisölu á sýningarkvöldum árið 1951. Fljótlega varð staðurinn vinsæll fyrir alls kyns sýningar, uppákomur, fundi, ráðstefnur og mannamót, og hann var lengi rekinn sem skemmtistaður.

Árið 1973 var fyrsta eiginlega leiksýning Þjóðleikhússins í Kjallaranum.

Kjallarinn hefur verið nýttur fyrir ólíkar tegundir leiksýninga og árið 2021 var hann endurnýjaður og opnaður með nýju sniði. Þar er nú m.a. boðið upp á uppistand, kabaretta, dragsýningar, tónleika, skemmtisýningar, leiksýningar o.fl.

1964-1973 hafði Þjóðleikhúsið aðstöðu fyrir lítið leiksvið í Lindarbæ, húsi við horn Lindargötu og Skuggasunds, en árið 1973 hóf leikhúsið sýningar í Leikhúskjallaranum.

1986 Litla sviðið opnað í kjallara húss Jóns Þorsteinssonar við Lindargötu 7. Húsið var upphaflega reist af Jóni Þorsteinssyni íþróttakennara árið 1934 og þar starfrækti hann íþróttahús á árunum 1935-1976. Litla svið Þjóðleikhússins var opnað í kjallara hússins árið 1986 og leikhúsið hafði æfingasal um árabil í íþróttasalnum á efri hæðinni.

Þjóðleikhúsið hefur í gegnum tíðina einnig sýnt sýnt sýningar sínar í öðrum sýningarrýmum í Reykjavík, svo sem í Gamla bíói og Loftkastalanum.

1989-1990 Stóra salnum er breytt, í stað tveggja áhorfendasvala koma nú einar svalir, sjónlínur áhorfenda og hljómburður er bættur.

Leikhúsloftið, þar sem inngangur á efri svalir var áður, útbúið sem æfinga- og sýningasalur. Þar voru um tíma sýndar leiksýningar.

1992 Smíðaverkstæðið, nýtt leiksvið, opnað á gamla smíðaverkstæði leikhússins í kjallara aðalbyggingarinnar. Rýmið var aflagt sem leiksvið síðar og breytt á ný í smíðaverkstæði, með lyftu sem gengur að hliðarsviði Stóra sviðsins.

2006-2008 Viðamiklar viðgerðir á ytra byrði leikhússins.

2006 Kassinn, nýtt leiksvið, opnað á efri hæð húss Jóns Þorsteinssonar við Lindargötu 7. Árið 2022 var ráðist í gagngerar umbætur á forsal Kassans, og var þá haft að leiðarljósi að minnast sögu hússins sem íþróttahúss.

2013 Viðbygging við austurhlið leikhússins eykur geymslurými leikmynda og tengir smíðaverkstæði í kjallara við Stóra sviðið.

2018 Aðgengi fatlaðra að aðalbyggingu bætt með viðbyggingu fyrir lyftu.

Aðstaða gesta, veitingaaðstaða, anddyri og Þjóðleikhúskjallari í aðalbyggingu stórbætt. Endurbætur á lýsingu, innréttingum og húsgögnum. Aðstaðan færð nær upprunalegu höfundarverki Guðjóns Samúelssonar. Byggingin lýst upp að utan.

2022 Gagngerar endurbætur á forsal og aðstöðu gesta í Kassanum og á Litla sviðinu með bættri veitingaaðstöðu.

Í tilefni af 75 ára afmæli leikhússins samþykkti ríkisstjórn Íslands að reisa nýtt sýninga- og æfingarými við Þjóðleikhúsið og mun hið nýja svið geta rúmað um 250-320 gesti. Þetta er í fyrsta sinn frá því að Þjóðleikhúsið var vígt sem nýtt, sérhannað leiksvið, er byggt fyrir leikhúsið. Stefnt er að því að viðbyggingin verði tekin í notkun árið 2030, á 80 ára afmæli Þjóðleikhússins. Sjá nánar hér.